Betimleme Nedir? Betimleme, roman, hikaye gibi eserler başta olmak üzere edebiyat yazarları tarafından sıklıkla kullanılan bir söz sanatıdır. Betimleme ile sanatçı, okuyucunun hayal dünyasında canlandırma yaparak kendi kafasında anlatmak istediği şeyin bir fotoğrafını okuyucuda çizmeyi hedeflemektedir. Özellikle hayal gücü ve gözleme dayalı olan betimleme sanatı, edebiyata değişik bir tat katmaktadır. Yazımızın devamında Betimlemek Nedir ve özellikleri sorularının cevaplarını ve betimleyici anlatım örnekleri ve özelliklerini bulabilirsiniz. İşte betimleme ile alakalı tüm ayrıntılar!
Betimleme Nedir? Betimleme, okuduklarımızı hayal dünyamızda tasvir etme ve görmemizi sağlamanın bir aracıdır. Betimleme ile edebi yazar, anlattığı durum, olay, nesne, kişi ve benzeri şeylerin adeta bir fotoğrafını çizmektedir. Betimleme sanatı farklı farklı çeşitlerde yapılabilmektedir. Bir kişinin dış görünüşü betimlenebileceği gibi, hisler, tatlar dahi betimlenebilmektedir. Bu sebeple betimleme kendi bünyesinde türlere ayrılmaktadır.
Betimleme, ilk defa romantik sanatçılarda ortaya çıkmıştır. Çünkü dünya edebiyatında ilk defa onlar gerçek yaşamı, bireyleri ve varlıkları konu olarak işleme gereği duymuşlardır. Gerçekleri, göz önüne sermek için farklılıkların, ayırt edici özelliklerin ortaya çıkarılması gerekir. Bu da betimleme türünü ortaya çıkarmıştır. Romantik betimlemeler, daha çok duygulara dayanır. Olaylar ve kişi davranışlarıyla bağlantısı son derece azdır.
Realistlerin betimlemeleri bütünüyle gerçektir. Onlar bir düz ayna gibi olduğu şekliyle yansıtırlar her şeyi. Aynalar nasıl ki iyi kötü, güzel çirkin, doğru yanlış her şeyi olduğu gibi yansıtıyorsa gerçekçi betimlemeler de aynen öyledir. Bu betimlemelerin olayların gelişimi ve bireylerin karakterlerinin oluşumuyla direk olarak bağlantıları vardır. Realist yapıtlardan betimlemeleri atarsanız geriye hiçbir şey kalmaz.
Betimleme en basit anlatımı ile, karşı tarafın kafasında kelimelerle boyasız ve fırçasız bir resim çizme sanatıdır. Okuyucunun, okuduğu romanı, hikayeyi hayal edebilmesinin çaresi betimleme sanatıdır. Yazar betimleme sanatını kullanarak, okuyucunun hayal etmesini istediği cismi veya olayı öyle ayrıntılı ve güzel tasvir eder ki, okuyucunun kafasında bu durum yada cisim bir tablo gibi oluşur. Betimleme, okuyucunun hayal dünyasına girip o gücünü çalıştırmanın en bilinen ve etkili yollarından biridir.
Betimleme sanatının özü çok iyi bir gözlemci olmaktan ve hissetmekten geçmektedir. Yazarın iyi bir betimleme kabiliyetine sahip olabilmek için yazarın gözlem yeteneğinin güçlü olması gerekli olduğu kadar, insanlara duyguları geçirebilme yeteneğinin de güçlü olması gerekiyor.Yazar betimleme yaparken sık olarak sıfat kullanmaktadır. Çünkü okuyucunun hayal dünyasında bir tablonun oluşabilmesi mutlaka ve mutlaka ayrıntılara ihtiyaç vardır. Bu sebeple betimleme de uzun sıfat tamlamalarına sık olarak yer verilmektedir. Betimleme sanatında, edebi sanatlardan da sık olarak yararlanılmaktadır. Bu edebi sanatların bazıları şu şekildedir; benzetme, ad aktarması ve deyim aktarması gibi.
Betimleme TDK Kelime Anlamı
Betimleme Nedir? Betimleme TDK’daki anlamıyla tasarlama, göz önünde canlandırma, bir şeyi söz veya yazı ile anlatma ve tasvir etme demektir. Betimlemede varlıkların kendisine has fonksiyonları vurgulanır. Yazarlar genelde bir manzarayı, doğayı, hayvanı veya varlığı betimlerken niteleyici sözleri kullanır. Genellikle de öykülerde, hikayelerde, masallarda, tiyatrolarda ve şiirlerde betimleme yapılır. Betimleme sanatının amacı, anlatılan bir şeyin göz önünde canlandırılmasını ve tasvir edilmesini kolaylaştırmak ve okuyucuların veya dinleyicilerin hikayenin içerisine girmesini de sağlamaktır.
Betimleme Örnekleri ( Betimleme Nedir )
Tarla, baştanbaşa insan ve tınazlarla örtülüydü. Sık, yüksek boylu çavdar tarlasının biçilmiş bölümlerinde orakçı bayanın sırtı; demet yaparken, parmakları arasında sallanan başaklar; çocuğunun gölgedeki beşiğine eğilen kadın ve peygamber çiçekleriyle örtülü tarlada toplanmış ekin demetleri görünüyordu. Öte yanda, ceketsiz, gömlekli köylüler, kızışmış kuru tarlada toz kaldırarak, araba üzerinde ayakta durarak demetleri yerleştiriyorlardı.
İki küçük kız dar bir sokakta buluşmuşlardı. Kızlardan birisi çok küçüktü, diğeri ise azıcık ondan biraz daha büyükçe. Anneleri her ikisine de yeni giysiler giydirmişti. Küçük olan siyah bir giysi giyiyordu, öbürü ise kırmızı basmadan bir giysi. Her ikisinin de başında beyaz başörtüleri vardı.
Betimleyici Anlatım Özellikleri Nelerdir?
Bir metnin içerisinde yer alan eşyaları, bireyleri, yerleri yahut bir olayı, okuyan kişinin aklında bir tablo gibi canlandırmayı hedefleyen yada amaçlayan edebi anlatım cinsine betimleyici anlatım denmektedir. Betimleyici anlatımın çeşitli fonksiyonları bulunur. Betimleyici anlatım fonksiyonları şu biçimde sıralanabilir; Betimleme Nedir
- Görsellik ön plandadır,
- Gözlem önemli bir role sahiptir,
- Anlatımda iç ve dış anlatımlar bulunmaktadır,
- Sıfatlardan ve sıfat tamlamalarından sık olarak yararlanır,
- Öyküleyici anlatım türü ile beraber kullanılır,
- Tasvirlerde ayrıntılara çok yer verilir, tasvir edilecek şeyin ayırt edici özelliklerine vurgu yapılır,
- Daha çok roman, hikaye ve tiyatro türlerinde görülür,
- Kendi içerisinde 4’e ayrılır.
Betimleme Türleri Nelerdir?
Betimleme Nedir? Betimleme sanatı, yani betimleyici anlatım kendi içerisinde toplamda 4 türe ayrılmaktadır. Betimleme türlerini şu şekilde sıralayabiliriz; açıklayıcı betimleme, sanatsal betimleme, ruhsal betimleme ve fiziksel betimlemedir. Bunlar haricinde bazı kişisel simgesel betimleme diye 5. Bir türün de varlığını ileri sürmektedir. Lakin edebiyat dünyasında kabul gören betimleme türleri yalnızca bu dördünden ibarettir. Aşağıda bu dört betimleme türünü, uygun betimleme cümleleri ile beraber sizler için açıklayacağız.
AÇIKLAYICI BETİMLEME
Bu betimleme sanatı türünün amacı okuyucuya bilgi vermektir bu sebeple açıklayıcı betimleme denmektedir. Bu türde hedef tasvir edilecek olan olay, eşya vs. olduğu gibi okuyucuya yansıtmaktadır. Bu sebeple gözlem ağırlıktır. Bu betimleme türünde yazar anlatmak istediği şey haricinde kendi görüş ve fikrini belirtmez, yalnızca olanı, olduğu gibi aktarmaya çalışır. Bilgi vermek amacıyla genel ayrıntılar üzerinde objektif bir şekilde bilgi verilir. Açıklayıcı betimlemede mutlaka nesnel bir varlık olmak zorundadır ki yazar sadece olanı aktarabilsin okuyucunun başka bir şey hayal etmesi değildir amaç.
Açıklayıcı betimlemeye bir örnek verelim;
“Sincaplar, iki ayak üstünde dik durabilen genelde ağaç üzerinde yaşayan canlılardır. Sincaplar uçamaz ve zıplayamaz. Renkleri kahverengidir, Kuyrukları biraz uzun gibidir. Genelde meşe palamudu yerler.
SANATSAL BETİMLEME ( Betimleme Nedir )
Bir diğer adı izlenimsel betimleme olarak da bilinen sanatsal betimleme, cisimleri, eşyaları kısacası tüm varlıkları olduğu gibi tasvir etmez, tam tersine bu varlıkların yazarda bıraktığı izlenimi ve duyguyu tasvir eder. Sanatsal betimlemede yazar kendi duygu ve fikirlerini okuyucuya aktarır. Bu açıdan nesnel değil, özneldir. Özellikle romanlarda bu betimleme cinsine sıkça rastlanılır. Bu betimleme türünde izlenim kazandırma amacı ile kullanılır, insanın farklı duyularını harekete geçirmeyi amaçlamaktadır.
Sanatsal betimlemeye bir örnek verelim;
Sarı, kurumuş çimenlerin üzerine oturmuş, gözlerinden ardı ardına sıra yuvarlanan gözyaşları içinde bana bakıyor. Oturduğu tarladaki çimenlerin sarı, yeşil ışıltısı gözlerimi kamaştırdı. Arkadaki bahçe duvarını gözden saklayan mor leylaklardan etrafa naif, serin bir koku dağılıyordu.
RUHSAL BETİMLEME
Ruhsal betimleme, okuyan kişinin zihninde bireyin iç dünyasını, fikirlerini, içinde bulunduğu ruh halini çizmeyi amaçlamaktadır. Yani burda bir karakter tasviri yapılmaktadır. Anlatılan bir karakterin tutkuları, korkuları, düşünceleri, sevinçleri, kederleri gibi ruhsal durumu burda betimlemenin konusudur. Hayal gücüne dayalı bir betimleme sanatıdır.
Ruhsal betimlemeye bir örnek verelim;
“Onu öyle gördüğümde başından aşağı kaynar sular dökülmüştü. Aklımdan aynı anda bin bir tane düşünce geçiyor lakin aynı anda hiçbir şeyde düşünemiyordu. Bu kadar zaman neredeydi, neden şuan gelmişti? Bu sualleri düşünürken içinin daraldığını hissediyordu. Lakin bir taraftan da heyecanlıydı… çünkü o, seneler sonra burdaydı.”
FİZİKSEL BETİMLEME ( Betimleme Nedir )
Fiziksel betimleme sanatı, portre çeşidi betimleme olarak da söylenmektedir. Fiziksel betimlemede, yazar, karakterin dış görünüşünü, fiziksel özellikleri, göz rengi, saç rengi gibi şeyleri tasvir eder. Bunun içinde tasvir etmek istediği hayali karakterin belirgin dış görünüş özelliklerinden faydalanır. Bu betimleme türü nesnel olabileceği gibi, öznel de olabilir.
Fiziksel betimlemeye bir örnek verelim;
Kilolu, cılız bacaklı, uçları yukarıya dönük kıvrık bıyıklı, avuç içleri nasırlanmış dört köşe elleri olan heybetli bir adamdı. Deniz rengindeki gözlerinde sıkıntılı bir ifade vardı. Şapkasının kenarından fırlayan saçları kıvır kıvır ve dağınıktı.
